Interspiritualiteit
Van Interfaith naar Interspiritualiteit
​
Interfaith, of tegenwoordig liever Interspiritualiteit genoemd, is een begrip dat jaren geleden al in de Verenigde Staten is ontstaan. Het is geen religie en kent geen 'instituut', maar is de naam van het gedachtengoed dat het in oorsprong, of in de mystieke kern van alle wereldreligies (en andere wijsheidstradities) om hetzelfde gaat: De gulden regel 'Behandel de ander zoals jezelf behandeld wil worden'. Getuige ook vaak dezelfde bewoordingen, ongeacht welke religie aan het woord is: Liefde, compassie, in harmonie samenleven met elkaar en de natuur, deel uitmakend van de Eénheid van alles dat bestaat. Enkel de ontstane paden naar dit doel toe verschillen onderling. Soms zijn die verschillen groot, soms zijn er enkel accentverschillen, en vaak blijken het bij nader inzien toch verrassende en rijke aanvullingen op elkaar te zijn.
​
Vanuit dit gedachtegoed ontstonden allerlei initiatieven om elkaar te ontmoeten en te leren kennen, om in gesprek met elkaar te gaan en van elkaar te leren. Belangrijke thema's waar we in onze samenleving mee te maken hebben werden besproken en er werd gezocht naar hoe gezamenlijk daar ten goede aan bij te dragen. Eén van de eerste, mooiste en ook grootste initiatieven stamt uit 1893, toen in Chicago de eerste Parliament of the World’s Religions georganiseerd werd. Zo’n 400 mannen en vrouwen uit heel de wereld namen deel. Zij vertegenwoordigden 41 verschillende religieuze tradities.
Op de agenda stond de vraag hoe gezamenlijk bij te dragen aan religieuze tolerantie en harmonie, alsook hoe samen te werken om grote internationale problemen op te lossen. De bijeenkomst was historisch, maar ook eenmalig. Tot honderd jaar later! Sinds 1993 vindt het Parliament of the World’s Religions eens in de 3 à 4 jaar ergens in de wereld plaats. Tegenwoordig nemen er zo’n 6000 tot 10.000 mensen uit heel de wereld deel aan, vanuit allerlei religies en wijsheidstradities. Inclusief hun leiders. Het eerst volgende Parliament zal in augustus 2023 opnieuw in Chicago plaatsvinden. Er zal dan 130 jaar interreligieuze geschiedenis en een voortdurende missie van rechtvaardigheid, vrede en duurzaamheid gevierd worden.
Wayne Teasdale
In de ontwikkelingen van de Interfaith-stroming ontstond in de afgelopen decennia het besef dat de term interfaith eigenlijk te beperkt was. De betekenis van het woord ‘faith’ lijkt immers te wijzen naar enkel de religies. Maar wijsheid over hoe samen te leven is ook te vinden buiten de religies. Het was Wayne Teasdale (1945-2004), een katholiek monnik, auteur en leraar, die in zijn veel geprezen boek ‘The Mystic Heart’ de term 'Interspiritualiteit’ introduceerde. Teasdale stond bekend om zijn boodschap dat wederzijds begrip tussen de wereldreligies nodig en mogelijk was. Tevens was hij een activist op het gebied van sociale rechtvaardigheid. In zijn boek schreef hij onder meer:
De opkomst van gemeenschap tussen culturen en religieuze tradities
maakt mogelijk wat we 'interspiritualiteit' kunnen noemen:
de assimilatie* van inzichten, waarden en spirituele praktijken uit de verschillende religies
en hun toepassing op het eigen innerlijke leven en ontwikkeling.
*assimilatie = samenvoeging/opgaan in een geheel
Deze verdieping, door Wayne Teasdale beschreven, is nu veelal leidend in de Interfaith-stroming, waarbij steeds vaker de term 'Interspiritualiteit' wordt gebruikt in plaats van of in aanvulling op het begrip 'interfaith'. Inmiddels wordt het, naast het belang van de dialoog om in harmonie samen te leven, ook gezien als een innerlijk spiritueel pad an sich. De 'assimilatie', zoals Teadale het benoemt; om het goddelijke, de bron, de 'geest' in dit bestaan en de eigenheid ervan te leren kennen kun je het pad bewandelen langs alle religies en wijsheidstradities. Zij hebben allemaal wijsheid in pacht over wie wij werkelijk zijn en ze zijn aanvullend op elkaar.
Authenticiteit
Van belang ook om te beseffen is dat binnen de Interfaith/Interspirituele stroming er enkel wordt gekeken naar de authentieke bedoeling van de religies. Ontstane dogma's, die de vrijheid van keuze wegnemen, die bepaalde mensen en groepen mensen uitsluiten of die op een andere wijze het tegendeel zijn van een liefdevolle en compassievolle boodschap, worden ter zijde gelegd als zijnde 'niet authentiek'. Ze worden gezien als vervormingen door mensen later in de geschiedenis van de betreffende religie, die geen rechtstreekse ervaring (meer) hadden met de mystieke ervaringen, die ooit de bron waren van de van daaruit ontstane religie.
​
Inclusiviteit
Interfaith of Interspiritualiteit kent een inclusieve kijk op mensen en op dit Bestaan. Oftewel: iedereen, ongeacht (religieuze) achtergrond, status, cultuur, seksuele geaardheid, gender, etc is erkend en welkom. De Interfaith-stroming bestaat dan ook uit een bont gezelschap met allerlei culturele en religieuze achtergronden, met allerlei gendervarianten en andere vormen van identiteit.
Er is veel aandacht voor thema’s als racisme, het slavernijverleden, LHBTQI+, armoede, zorg om de natuur en de klimaatverandering, etc. Tevens kenmerkt de stroming zich door een grote bereidheid tot ‘Sacred Activism’. Het besef van ‘geroepen zijn’ om verschil te maken is diepgaand. ‘Walk your talk’ staat hoog in het vaandel. Dat hangt nauw samen met innerlijk werk, of schaduwwerk; het reflecteren op wat ons tegenhoudt bij te dragen aan het Goede en het pad om ons daarvan vrij te maken. Tegelijk zonder oordeel, maar met compassie, aanvaarding en waardering voor onze menselijkheid.
De betekenis van teksten, de diepe reiking van rituelen zoals ze bedoeld zijn en de ethische richtlijnen uit de diverse wijsheidstradities en religies helpen ons om bij die universele mystieke kern uit te komen. Ze helpen ons in de ontwikkeling en groei naar een leven met de universele waarden als vrede, compassie, wijsheid, dienstbaarheid en, boven alles, de Liefde. Want onze Wereld roept ons. Zij roept ons op te leven vanuit de Liefde voor de Schepping. Meer dan ooit.
Opkomst van Interfaith Seminaries
Sinds de jaren '80 bestaan er in de VS ook Interfaith Seminaries (en ook in Londen is er één opgericht) en ze leiden op tot erkende Interfaith Ministers (Interreligieus Voorgangers). Zij hebben officieel de aanspreektitel van 'reverend'. Interfaith ministers zijn als voorgangers/pastors werkzaam in kleine interspirituele geloofsgemeenschappen, als geetelijk verzorger in ziekenhuizen, hospices en in het leger. Of zij zijn zelfstandig ondernemers en bieden hun diensten als ritueelbegeleiders aan voor huwelijks- en andere relatievieringen, (kind)zegeningen, uitvaarten en herdenkingen. Ook hebben velen zichzelf verder ontwikkeld tot (inter)spiritueel counselers, of werken (betaald of als vrijwilliger) in de hulpverlening, gezondheidszorg, het gevangeniswezen of het onderwijs. Daarnaast dragen deze opleidingen uit dat 'voorgangerschap' ook vorm kan krijgen in ons dagelijks leven en hoe wij ons verhouden tot elk mens of levend wezen. En dat we daartoe zelfs geroepen en bedoeld zijn. In die zin wordt de rol van voorganger gezien als weggelegd voor iedereen! Immers, als we allen vanuit dit besef ons aandeel zouden leveren, daar waar we nodig zijn, dan zouden we in een andere en vooral meer gewenste wereld leven. Het begrip 'dienstbaarheid' krijgt op deze wijze een hedendaagse en essentiële betekenis!
​
De oprichtster van Interreligieuze Leergang 'Al het Goede' (Rev. Joan Elkerbout) heeft in New York gestudeerd aan het One Spirit Interfaith Seminary en is er in 2009 ingewijd tot Interfaith Minister. De Leergang is door haar samengesteld met dit seminarie als voorbeeld. De inhoud komt overeen met de inhoud en einddoelen van het seminarie in New York. In Nederland kennen we de erkenning van Interfaith Ministers helaas (nog) niet, maar het volbrengen van het volledige programma van de leergang geeft je dezelfde basis! In de VS zou je dan een Interfaith Minister zijn...
​
Nederland
In Nederland brengt de term interspiritualiteit enig misverstaan met zich mee, omdat alles met de term 'spiritualiteit' vaak geassocieerd wordt met de New Age beweging. Echter, Interfaith/Interspiritualiteit onderscheidt zich daar duidelijk van. Het grootste verschil zit hem in het feit dat de focus in de New Age beweging voornamelijk gericht is op de eigen ontwikkeling naar geluk en voorspoed. Terwijl de focus in de Interfaith/Interspirituele stroming gericht is op wijsheid en het bijdragen aan een betere wereld. Oftewel dienstbaarheid aan het grotere geheel. Uiteraard is de zorg voor je zelf daarin ook een groot goed, maar niet enkel voor het eigenbelang. Daarnaast bestaat er binnen de Interfaith/Interspirituele stroming een ontzag en respect voor de eigenheid en context van de religieuze tradities, terwijl binnen de New Age stroming elementen uit de tradities gemakkelijk 'geplukt' worden, zonder behoud van eigenheid en religieuze context.
Interfaith/Interspiritualiteit gaat wat stapjes verder dan de in Nederland wel bekende 'interreligieuze dialoog', waarbij mensen uit de verschillende religies wel contact hebben met elkaar en met respect elkaar ontmoeten om de harmonie in de samenleving te bevorderen, maar waarbij in principe (min of meer) alleen de eigen traditie bestudeerd en beoefend wordt. Tevens gaat het bij de interreligieuze dialoog met name om contacten tussen een paar gevestigde religies, zoals het christendom, het jodendom, de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme. In de Interfaith/Interspirituele stroming is er echter ook alle ruimte voor alle andere tradities, zoals de vele natuur- en inheemse religies, de overige Oosterse religies, het Humanisme en moderne stromingen zoals 'Een Cursus in Wonderen' en 'Spiral Dynamics'.
Het heeft in die zin meer weg van de in theologische kringen bekende term ‘Multiple Belonging’, waarbij men bedoelt dat iemand met bijvoorbeeld christelijke wortels ook zijn of haar inspiratie vindt in het boeddhisme. Bij Interfaith/Interspiritualiteit gaat het niet om maar één andere traditie, maar in principe om interesse in en bestudering van (het mystieke hart van) alle religieuze tradities. Het gaat over het krachtige zielsverlangen om elk pad naar de Ene te willen kennen en ervaren. Zoals een filosoof ook nooit genoegen zal nemen met de bestudering van maar één of enkele filosofen. In de kern gaat om de eigen spirituele vorming, opdat de uitkomst daarvan zal zijn dat we in harmonie zullen samenleven!